Zaterdagochtend 25 februari gingen leden van de fractie en steunfractie van GemeenteBelangen en de PvdA om 8.45 uur het natuurgebied Berkheide in. Dat was om door het zagen en snoeien van wilgen een moerasplas toegankelijker te maken voor onder andere het broeden van de roerdomp.

Deze actie kwam voort uit het feit dat Staatsbosbeheer met een korting van 70 % op het budget nu is aangewezen op hulp van hopelijk veel vrijwilligers om het beheer op peil te kunnen houden. Dat heeft zeker voor het unieke en wijd verspreide duingebied om Katwijk heen nu en in de nabije toekomst veel gevolgen.

Vogelwerkgroep Berkheide
Omdat het om een uniek lokaal natuurgebied ging, betraden deze politici onder leiding van Joop de Leeuw en Ben ter Haar, leden van de vogelwerkgroep Berkheide, dit voor bezoekers verboden gebied.
De Leeuw: ‘De vogelwerkgroep Berkheide bestaat dit jaar 36 jaar en is onderdeel van de stichting Berkheide en Coepelduynen. De stichting, of liever de vogelwerkgroep, heeft zijn oorsprong in de stichting Duinbehoud. Initiatiefnemers waren ooit enkele biologiestudenten en ze zijn begonnen met inventarisaties van planten en vogels om het gebied op de kaart te krijgen, want de natuurwaarden stonden sterk onder druk door het ontbreken van een fatsoenlijk beheer’.
Het lijkt alsof de geschiedenis zich herhaalt. Maar onderweg werd de vogelstand van bonte specht tot nachtegaal bewonderd qua beeld en geluid.

Wie is daar nu eigenlijk ‘de baas’?
Ter Haar: ‘Berkheide is in gezamenlijk beheer door Dunea en Staatsbosbeheer. Alle waterwinningen met aangrenzend terrein worden beheerd door Dunea en al het overige terrein door Staatsbosbeheer. Het moeras waar vandaag gewerkt wordt, valt onder Dunea. Het ligt in het gebied Groot Berkheide. Vóór 2000 lagen hier infiltratieplassen, de zogenaamde plassen van Simon’.
De omgeving is door het ingrijpen van mensen na dat jaar enorm veranderd want al het afgegraven zand mocht niet dit duingebied worden uitgevoerd. Daarom besloot men, met goedkeuring van alle partijen, om het zand in deze plassen te dumpen. Zo ontstond het huidige moerasgebied met unieke vegetatie waar ook weer veel bijzondere vogels zoals de roerdomp op af kwamen.

Wilgen omzagen
Maar waarom moesten deze wilgen nu worden omgezaagd of grotendeels worden gesnoeid? De Leeuw: ‘De oppervlakte infiltratie met voedselrijk rivierwater is fors teruggedrongen in Berkheide (maar ook in Meijendel). Dit is ruim tien jaar geleden gebeurd. Deze plassen verdwenen en maakten plaats voor duin waar de wind vrij spel kreeg. In de valleien stoof het zand uit tot op het grondwaterniveau en hier onstonden bijzonder waardevolle vegetaties met zeldzame geworden duinplanten als parassia, moeraswespenorchis, duizendguldenkruid en ga zo maar door. Bij het opruimen van de plassen moest het voedselrijke slib van vele jaren infiltratie verwijderd worden.
Dit kon niet zomaar verwijderd worden uit de duinen anders zou dit als een ontgronding bestempeld worden. Er is toen gekozen om dit slib neer te leggen op de plek van één van de meertjes van Simon. Hierdoor ontstond hier een moeras met flink veel riet, enkele plasjes (met lidsteng, ook al een bijzondere plant) in het centrum, omzoomd door een paar kleine restanten van het oorspronkelijke meer.
Dat beide heren zeer begeesterd zijn bij hun werkzaamheden blijkt ook uit de reactie van Ter Haar: ‘Dit moeras ligt ver van het openbare gedeelte van Berkheide en hier kon in alle rust een omgeving ontstaan die door een hoge dichtheid aan vogels bijzonder aantrekkelijk mag worden beschouwd. Ik noem enkele soorten: rietzanger, bosrietzanger, rietgors, kleine karekiet, waterral, roerdomp, grauwe gans, dodaars en blauwborst’.
De Leeuw vult hem direct aan: ‘Langzamerhand dreigt dit moeras echter zijn open karakter te verliezen door met name de opslag van wilgenbomen. Hierdoor verlandt het langzamerhand, maar het wordt ook minder aantrekkelijk voor bijvoorbeeld de roerdomp, de overwinterende talingen en watersnippen’.

Zorg voor deze schitterende natuur
Dunea is beheerder van dit duingebied en bij Dunea gaat het niet alleen om productie van drinkwater, ze zijn zich terdege bewust van hun rol in een uniek natuurgebied dat aan de rand van ligt van één van de dichtstbevolkte plekken ter wereld. De Leeuw: ‘De wilgenkap is vooraf besproken met ze, en ze hebben ons gefaciliteerd met een verwarmde keet, zagen en takkenscharen. Bovendien ruimen ze de takkenbossen regelmatig op met behulp van een versnipperaar’.
Onderweg werd het één inspirerende les Natuur Milieu Educatie met een begroeting aan de alsmaar kauwende Schotse Hooglanders als absoluut hoogtepunt. De begeleiders Joop de Leeuw en Ben ter Haar waren blij met de aanmelding van deze zagende en slepende politici.

Om 12.00 uur kwam er een einde aan een ochtend zagen, snoeien, slepen en stapelen. Met een tevreden blik werd het natuurgebied verlaten met grote stapels gezaagd hout als stille getuigen achterlatend. Wie volgt dit mooie initiatief van deze politici?

Namens de fractie van GemeenteBelangen,

Gerard Bol