De opgave
De decentralisaties van het rijksbeleid in het sociaal domein (participatie, jeugdzorg en ondersteuning) zijn omvangrijk en complex. Ze komen in een enorm tempo op gemeenten af, sneller dan de meeste gemeenten aan hun nieuwe verantwoordelijkheden kunnen voldoen.
 
Ook de gemeente Katwijk ontsnapt niet aan deze dans. De gemeente krijgt de komende jaren door de rijksoverheid enkele omvangrijke nieuwe taken toebedeeld in het sociaal domein. Met de overdracht van taken ook substantiële financiële middelen mee, maar wel met de nodige bezuinigingen daarop.
 
Het gaat om veel geld en om grote politieke risico’s. De doelgroep is namelijk het grote aantal kwetsbare burgers dat niet zonder zorg en steun kan. De uitdaging voor de gemeente om de nieuwe taken goed op te pakken is groot. Er moeten nieuwe vormen van maatschappelijke dienstverlening worden ontwikkeld die niet alleen beter inspelen op de ondersteuningsbehoefte, maar ook efficiënter zijn dan de huidige voorzieningen.
 
Voor GemeenteBelangen is dit de komende jaren een politiek dossier met topprioriteit. Het gaat om één van de grootste operaties in het binnenlands bestuur van de afgelopen decennia. De gemeente Katwijk ziet zich gesteld voor een enorme opgave om meer te doen met minder geld. Wat deze opgave extra lastig maakt is dat het bij de nieuwe taken overwegend gaat om kwetsbare tot zeer kwetsbare doelgroepen en individuen. Er kunnen voor bepaalde huishoudens bepaalde huishoudens straks extra risico’s ontstaan door een cumulatie van effecten als gevolg van de diverse ingrepen in het sociale domein.
 
Toch zijn er ook kansen. De nieuwe taken vanuit de drie decentralisaties vertonen namelijk grote raakvlakken, zowel onderling als met een aantal bestaande taken in het sociaal domein. Door de nieuwe taken op een slimme en vernieuwende manier te verbinden met bestaande taken ontstaat synergie. Die synergie kent vele vormen. Voor GemeenteBelangen is dat een belangrijk uitgangspunt.
 
De rol van de gemeente in het sociaal domein
De gemeente biedt in het sociale domein vooral ondersteuning aan burgers die op eigen kracht niet in staat zijn voldoende zelfredzaam te participeren in de samenleving. Het rijksbeleid gaat veel meer uit van de eigen kracht en verantwoordelijkheid van de burger. Om dit ook écht waar te maken is een mentaliteitsverandering nodig bij de burger zelf, diens directe omgeving en bij alle organisaties die tot nu toe een ondersteunende rol vervullen, in welke vorm dan ook. Maar niet alleen bij de burger. Dit geldt evenzeer voor de gemeente Katwijk. Een enorme uitdaging. Daarom is GemeenteBelangen een voorstander van een interactief ontwikkelproces, waarbij burgers en hun vertegenwoordigers vooraan staan, maar waarbij naast de gemeente ook de professionals en hun organisaties actief participeren.
 
Tot slot
Decentralisaties zijn een groot innovatievraagstuk. Om de gestelde doelen te kunnen realiseren is een out-of-the-box-benadering onvermijdelijk. Daartoe zijn nieuwe vormen van regionale en publiek-private samenwerking beslist noodzakelijk. Maar de decentralisaties binnen het sociaal domein vragen ook om een stevig veranderproces, veel bestuurskracht en organisatorische inzet en een goede regie vanuit de gemeente. Er staat veel op het spel!

Decentralisaties in het sociaal domein
Op basis van de bestuurlijke afspraken in 2011 tussen Rijk en VNG vindt er momenteel stapsgewijs een overdracht van taken plaats naar de gemeenten:

• Jeugd: Alle taken op het gebied van jeugdzorg komen per 2015 bij gemeenten te liggen.
• Onderkant arbeidsmarkt: Vanuit de Participatiewet wordt per 2014 de begeleiding van mensen met beperkt ‘loonvormend vermogen’ naar een reguliere werkplek overgedragen naar de gemeenten.
• Maatschappelijke ondersteuning: De dagbesteding (2014) en begeleiding en persoonlijke verzorging (2015) wordt uit de AWBZ gehaald en ondergebracht bij de bestaande gemeentelijke uitvoering van de WMO (Wet maatschappelijke ondersteuning).

Namens de fractie van GemeenteBelangen,

Emile Soetendal