Zaterdagochtend 11 januari jl. gingen leden van de fractie en steunfractie van GemeenteBelangen om 9.00 uur het natuurgebied Berkheide in. Dat was om door het zagen en snoeien van wilgen een moerasplas toegankelijker te maken voor onder andere het broeden van de roerdomp. Onderweg naar de kavel om te zagen loop je de Schotse hooglanders tegen het lijf en je hoort onder meer de wintertalingen en waterrallen. En verder is het gewoon lekker werken, er wordt veel ‘geboomd’. Het is een goed gevoel om iets terug te kunnen doen voor het gebied.

Inzet van vrijwilligers nodig
Staatsbosheer is aangewezen op hulp van vrijwilligers om het beheer op peil te kunnen houden. Omdat het om een uniek lokaal, voor bezoekers verboden natuurgebied gaat, gebeurde dit onder leiding van Joop de Leeuw en Ben ter Haar, leden van de vogelwerkgroep Berkheide. De vogelwerkgroep Berkheide is onderdeel van de stichting Berkheide en Coepelduynen.

Deze stichting, of liever de vogelwerkgroep, heeft zijn oorsprong in de stichting Duinbehoud. De initiatiefnemers waren ooit enkele biologiestudenten en ze zijn begonnen met inventarisaties van planten en vogels om het gebied op de kaart te krijgen, want de natuurwaarden stonden sterk onder druk door het ontbreken van een fatsoenlijk beheer.

Berkheide is nu in gezamenlijk beheer van Dunea en Staatsbosbeheer. De wilgenkap is vooraf besproken met ze, en ze hebben ons gefaciliteerd met een verwarmde keet, zagen en takkenscharen. Bovendien ruimen ze de takkenbossen regelmatig op met behulp van een versnipperaar.

Moeras en Groot Berkheide
Alle waterwinningen met aangrenzend terrein worden beheerd door Dunea en al het overige terrein door Staatsbosbeheer. Het moeras waar is gewerkt, valt onder Dunea. Het ligt in het gebied Groot Berkheide. Vóór het jaar 2000 lagen hier infiltratieplassen, ook wel de ‘plassen van Simon’ genoemd. De omgeving is door het ingrijpen van mensen na dat jaar enorm veranderd want al het afgegraven zand mocht niet dit duingebied worden uitgevoerd. Daarom besloot men, met goedkeuring van alle partijen, om het zand in deze plassen te dumpen. Zo ontstond het huidige moerasgebied met unieke vegetatie waar ook weer veel bijzondere vogels zoals de roerdomp op af kwamen.

Waarom zagen?
Maar waarom moeten deze wilgen nu met een zekere regelmaat worden gesnoeid of omgezaagd? De oppervlakte infiltratie met voedselrijk rivierwater is fors teruggedrongen in Berkheide. Dit is ruim tien jaar geleden gebeurd. De plassen verdwenen en maakten plaats voor duin waar de wind vrij spel kreeg. In de valleien stoof het zand uit tot op het grondwaterniveau en hier ontstonden bijzonder waardevolle vegetaties met zeldzaam geworden duinplanten als moeraswespenorchis, duizendguldenkruid en ga zo maar door. Bij het opruimen van de plassen moest het voedselrijke slib van vele jaren infiltratie verwijderd worden. Dit kon niet zomaar verwijderd worden uit de duinen, omdat dit als een ontgronding bestempeld zou worden.

Er is toen gekozen om dit slib neer te leggen op de plek van één van de plassen van Simon. Hierdoor ontstond hier een moeras met flink veel riet, enkele plasjes (met lidsteng, ook al een bijzondere plant) in het centrum, omzoomd door een paar kleine restanten van het oorspronkelijke meer.

Het moeras dreigt zijn open karakter te verliezen door met name de wilgenbomen. Er is sprake van een proces van ‘verlanden’, dat wil zeggen een proces waarbij moerassen of ondiepe meren langs natuurlijke weg langzamerhand in land veranderen. Ook wordt het gebied minder aantrekkelijk voor bijvoorbeeld de roerdomp, de overwinterende talingen en watersnippen. Door het hakken en zagen wordt dat proces tegengegaan.

Wie volgt?
Om 12.00 uur kwam er een einde aan een ochtend zagen, snoeien, slepen en stapelen. Met een tevreden blik werd het natuurgebied verlaten met grote stapels gezaagd hout als stille getuigen achterlatend. Wie volgt dit mooie initiatief?

Namens de fractie van GemeenteBelangen,

Emile Soetendal